Geschiedenis Hervormde Kerk Odoorn
Het koor van de kerk te Odoorn is opgetrokken met materiaal dat we slechts zelden bij een Nederlandse kerk aantreffen, nl. granieten zwerfstenen. Tot ongeveer 3.75 m. hoogte bestaat de muur uit deze gespleten en behakte stenen, daarboven uit baksteen. Aan de oostzijde zijn in het baksteenwerk de moeten van twee kleine rondboogvensters te zien. De grote spitsboogvensters in de zwerfsteen zijn later ingehakt. Het koor is overdekt door een koepelachtig gewelf met vier rechthoekige ribben. Ribben en muralen beginnen vrij laag, nl. op 1.25 m. de (huidige) grond. Een en ander wijst op een bouw aan het einde van de 12de eeuw of rond 1200.
Het kennelijk uit dezelfde tijd daterende schip werd in 1856 helaas afgebroken. Blijkens een oude tekening was dit schip tot ongeveer 1.50 m. van zwerfstenen opgebouwd en had het in de westgevel vier spaarvelden, die gedekt waren met klimmende rondboogjes. De huidige uit 1856 daterende kerk is een eenvoudig gebouw met pilasters en rondboogvensters. In 1897 brandde de kerk geheel uit. De nadien aangebrachte inrichting is sober. De preekstoel staat tegen de scheiding van koor en schip. Enkele fraaie inventarisstukken bevinden zich nu in het Provinciaal Museum in Assen, nl. een koperen doopbekken uit 1631, een offerblokje op smeedijzeren stander en een gesneden leeuwenkop, welke tot de vroegere preekstoel hoorde.
Ned. Herv. Kerk. Zaalkerk met rondboogvensters en geveltoren met achtkantige lantaarn uit 1856-1857 naar ontwerp van W. van Ernst. De kerk is gebouwd tegen het voormalige, smalle rechthoekige koor van een rond 1200 gebouwde kerk, dat thans dienst doet als consistoriekamer. Dit koor is bekleed met of opgetrokken van behakte granieten zwerfstenen. In november 1897 door brand beschadigd en daarna hersteld. Inventaris: smeedijzeren doopbekkenhouder XVIIc, kansel uit 1898. Aan het orgel koperen kaarsenhouders in slangenvorm. Orgel met Hoofdwerk en Bovenwerk, in 1899 gemaakt door Gebr. Van Oeckelen. In het oude koor gietijzeren kaarsenkroontje uit plm 1830. Mechanisch torenuurwerk Van Bergen, Heiligerlee, 1897.